„Przyznając się do polskości. Szkoły polskie na Warmii i Mazurach (1929-1939)”
W dniach 21 – 25 listopada 2016 r. w naszej szkole prezentowana była wystawa objazdowa wypożyczona z Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Ekspozycja prezentuje historię szesnastu Prywatnych Katolickich Szkół Powszechnych z polskim językiem wykładowym.
Pod koniec 1928 roku rząd pruski przyjął: „Ordynację dotyczącą uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej”, która zezwalała na zakładanie i prowadzenie prywatnych szkół z polskim językiem wykładowym. Na mocy tej ordynacji w latach 1929-1939 powstało 16 szkół polskich (15 na Warmii i 1 na Mazurach). Były to małe placówki z niewielką liczba uczniów, zatrudniające po jednym nauczycielu. Nauczaniem w języku polskim objętych było w tych latach około 600 dzieci w wieku od 6 do 14 lat. Dzieci pochodziły z 34 wsi i 2 miast warmińskich (Olsztyna i Barczewa). Pochodziły one głównie z rodzin rolników oraz robotników leśnych, rolnych i przemysłowych, a w Olsztynie również z rodzin inteligenckich związanych z ruchem polskim.
Liczba uczniów w szkołach często się zmieniała, ponieważ władze pruskie wywierały naciski na rodziców - zwalniano ich z pracy, pozbawiano zasiłków dla rodzin wielodzietnych, wykluczano z korzystania z pomocy zimowej. Władze oraz organizacje nacjonalistyczne robiły wszystko, aby doprowadzić do likwidacji szkół polskich. Poważnym problemem szkół był brak miejscowej kadry pedagogicznej. Istniała konieczność sprowadzania nauczycieli z Polski. Potrzebne było specjalne zezwolenie władz pruskich, które w każdej chwili mogło być cofnięte i nauczyciel tracił prawo pobytu na obszarze Prus Wschodnich.
W ciągu 10 lat istnienia polskich szkół na terenie Warmii i Mazur pracowało w nich aż 39 nauczycieli. Nauczycielom stawiano wysokie wymagania zawodowe i moralne. Musieli się odznaczać samodzielnością w pracy, zdolnościami organizatorskimi i umiejętnościami nawiązywania kontaktów społecznych. W szkołach polskich obowiązywał niemiecki program nauczania o ograniczonym zakresie wiedzy dotyczącej geografii i historii Polski. Brakowało podręczników polskich, a ich sprowadzaniu z Polski władze pruskie kategorycznie się sprzeciwiały.
W pracy wychowawczej nauczycielom pomagały przedszkolanki, które pochodziły z polskich rodzin. Przedszkola, zwane ochronkami, powstawały w niemal wszystkich miejscowościach, gdzie były polskie szkoły. Przedszkolanki przyczyniły się między innymi do powstania na Warmii polskiego harcerstwa. We wsiach, w których funkcjonowały szkoły polskie, zazwyczaj powstawały także biblioteki, świetlice, zespoły artystyczne. Urządzano prelekcje o tematyce wychowawczej, spotkania, zabawy, rozgrywki sportowe, festyny, wieczornice związane z rocznicami historycznymi i narodowymi Polski. Wspólnie słuchano polskiego radia, czytano polskie książki i prasę oraz oglądano filmy oświatowe.
We wrześniu 1939 roku szkoły polskie zostały zlikwidowane a dzieci trafiły do szkół niemieckich. Nauczycieli aresztowano i osadzono w więzieniach bądź obozach koncentracyjnych.
Uczniowie naszej szkoły z wielkim zainteresowaniem oglądali wystawę i dzielili się swoimi wrażeniami na lekcjach historii, języka polskiego oraz zajęciach z wychowawcą. Wystawa była okazją do poszerzenia wiedzy historycznej dotyczącej dziejów naszego regionu Warmii i Mazur.
